Chłodnictwo
Obowiązki operatorów urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych pracujących w oparciu o czynniki HFC (F-gazy)
Choć większość wymogów ma zastosowanie do wszystkich podmiotów i osób, to legislacja unijna w pewnym zakresie różnicuje obowiązki w zależności od wagi napełnienia urządzenia czynnikiem chłodniczym. Poniższa tabela przedstawia obowiązki użytkowników urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych oraz pomp ciepła zawierających czynniki HFC:
| Lp. | OBOWIĄZKI OPERATORAw zależności od wagi napełnienia urządzenia czynnikiem HFC | <3kg | hermetyczniezamknięte
≥3kg i ≤ 6kg |
≥3kg < 30kgoraz hermetycznie zamknięte
≥3kg i < 30kg |
≥30 < 300 kg
|
powyżej 300kg |
|
1.
|
Instalowanie, konserwacja i serwisowanie urządzeń wyłącznie przez uprawniony personel i firmy, tj.z certyfikatem (art.5 ust.3)
|
TAK | TAK | TAK | TAK | TAK |
|
2.
|
Zapobieganie wyciekom i jak najszybsze dokonywanie napraw wykrytych nieszczelności (art.3 ust.1)
|
TAK | TAK | TAK | TAK | TAK |
|
3.
|
Przeprowadzanie regularnych kontroli szczelności w terminie 1 mies.od daty naprawienia nieszczelności (art.3 ust.2)
|
nie wymagane | nie wymagane | TAKco 12 mies.
|
TAKco 6 mies. 1)
|
TAKco 3 mies. 2)
|
|
4.
|
Po wykryciu wycieku – ponowna kontrola szczelności w terminie 1 mies.od daty naprawienia nieszczelności (art.3 ust.2)
|
nie wymagane | nie wymagane | TAK | TAK | TAK |
|
5.
|
Montaż stałego systemu wykrywania wycieków oraz przeprow.kontroli jego działania nie rzadziej niż co 12 mies.(art.3 ust.3)
|
nie wymagane | nie wymagane | nie wymagane | nie wymagane | TAK |
|
6.
|
Prowadzenie szczegółowej karty urządzenia (wg wytycznych art.3 ust.6)
|
nie wymagane | TAK | TAK | TAK | TAK |
|
7.
|
Odzysk czynnika HFC podczas konserwacji i serwisowania (jeśli zachodzi potrzeba) oraz odzysk przed ostatecznym demontażem urządzenia; odzysk może być wykonywany wyłącznie przez uprawniony personel, tj. z certyfikatem (art.4 ust.1 i ust.4)
|
TAK | TAK | TAK | TAK | TAK |
|
8.
|
Zakaz emisji HFC (dotyczy wszystkich podmiotów i osób)
|
TAK | TAK | TAK | TAK | TAK |
|
Jak widać, zakaz emisji czynników HFC dotyczy wszystkich podmiotów. Warto przy tej okazji wspomnieć, że zgodnie z polską ustawą "Prawo ochrony środowiska", już od stycznia 2009 r. obowiązują opłaty za korzystanie ze środowiska z tytułu emisji HFC. Początkowo stawka opłaty za wyemitowanie 1 kg substancji HFC wynosiła 25zł/kg, w 2010r. wzrosła do 26,05zł/kg i jest co roku indeksowana. Analogicznie jak dla substancji HCFC, z opłat tych należy rozliczać się raz na 6 miesięcy, wysyłając stosowne sprawozdania do właściwego urzędu marszałkowskiego i do lokalnego inspektoratu ochrony środowiska. Jeśli suma opłat za korzystanie ze środowiska w skali półrocznej przekracza 400 zł – należy także wpłacić wyliczoną kwotę na rachunek urzędu marszałkowskiego.
Jedną z najważniejszych spraw jest fakt, że zgodnie z unijną legislacją, operator ma obowiązek zapewnić, aby instalowanie i serwisowanie używanych przez niego urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych pracujących w oparciu o HFC było przeprowadzane wyłącznie przez uprawnione osoby dysponujące certyfikatem personalnym, zatrudnione w firmach dysponujących certyfikatem F – gazowym dla przedsiębiorstw. Prace nad polską ustawą o F – gazach przeciągają się i aktualnie nie ma możliwości uzyskania pełnowartościowych certyfikatów w zakresie F – gazów. Dlatego w lipcu 2009 r. Ministerstwo Środowiska wydało komunikat,na postawie którego "świadectwa kwalifikacji" wydane zgodnie z ustawą o substancjach zubożających warstwę ozonową z 2004 r. zostały uznane za tymczasowe certyfikaty personalne w zakresie F – gazów, ale tylko do 4 lipca 2011 r. Natomiast, ponieważ w Polsce nie ma żadnego powszechnie uznanego systemu certyfikacji przedsiębiorstw branży chłodnictwa i klimatyzacji – to do czasu wejścia w życie polskich przepisów wykonawczych w tym zakresie – nie ma możliwości uzyskania ani egzekwowania posiadania firmowych certyfikatów F – gazowych. |
Prawo wymaga, aby zapobiegać wyciekom czynnika. W tym celu operator musi zapewnić regularne okresowe przeglądy szczelności urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych. Sprzęt zawierający od 3 do 30 kg czynnika HFC musi być poddawany kontroli pod względem wycieków w odstępach nie dłuższych niż 12 miesięcy, urządzenia zawierające od 30 do 300 kg HFC muszą być kontrolowane nie rzadziej niż co pół roku, a duże systemy, w których mieści się 300 kg lub więcej czynnika chłodniczego będącego F-gazem należy poddawać przeglądowi najdalej w odstępach kwartalnych. Przeglądy szczelności nie są prawnie wymagane tylko dla małych urządzeń zawierających poniżej 3 kg czynnika (6kg dla urządzeń hermetycznych. Wszelkie wykryte nieszczelności muszą być jak najszybciej usunięte przez certyfikowany personel. Rozporządzenie 842/2006 nakazuje także, aby przeprowadzić dodatkową sprawdzającą kontrolę w terminie miesiąca od daty naprawienia nieszczelności, w celu upewnienia się, że naprawa była skuteczna. Standardowe wymogi w zakresie kontroli szczelności urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych pracujących w oparciu o czynniki HFC określiła Komisja Europejska w Rozporządzeniu nr 1516/2007 z 19 grudnia 2007 r.
Operatorzy urządzeń o wadze napełnienia 3 kg lub więcej HFC mają ponadto obowiązek prowadzić dokumentację zawierającą informacje o ilości i typie F-gazów zawartych w używanych przez nich urządzeniach, o wszelkich ilościach dodanych i ilościach odzyskanych podczas serwisowania i końcowego unieszkodliwienia. Dokumentacja musi także jednoznacznie identyfikować urządzenie, którego dotyczy, jak również musi zawierać nazwę przedsiębiorstwa, które przeprowadziło serwis oraz daty i wyniki wykonanych działań kontrolnych. W przyszłości – gdy wejdzie w życie polska ustawa o F-gazach oraz znowelizowana ustawa o substancjach zubożających warstwę ozonową – powstanie urzędowy rejestr operatorów urządzeń
|
chłodniczych i klimatyzacyjnych.
Tymczasem jak już dziś użytkownicy dużych urządzeń, zawierających ponad 300 kg lub więcej czynnika HFC, powinni pamiętać także o konieczności zamontowania stałego systemu wykrywania wycieków. Obowiązek ten wynika bezpośrednio z art.3 ust.3 Rozporządzenia 842/2006. Co więcej, taki system musi być sprawdzany pod względem prawidłowości funkcjonowania nie rzadziej niż co 12 miesięcy. Dobra wiadomość dla operatorów to fakt, że zgodnie z art.3 ust.4 przytoczonego Rozporządzenia, sprawnie działający i weryfikowany w określonych przedziałach czasowych stały system wykrywania wycieków pozwala dwukrotnie wydłużyć interwały między obowiązkowymi przeglądami szczelności urządzeń zawierających 30kg lub więcej HFC. W takim wypadku kontrole pod względem wycieków będą wymagane:
Pamiętając o ogólnym zakazie wypuszczania HFC do atmosfery, należy przytoczyć określony w art.4 Rozporządzenia o F-gazach obowiązek odzysku czynnika podczas konserwacji i serwisowania urządzeń – jeśli zachodzi taka potrzeba. Ponadto, w każdym przypadku prawo unijne bezwzględnie wymaga dokonania odzysku czynnika przed ostatecznym demontażem urządzenia. Odzysk może przeprowadzić wyłącznie uprawniony personel, posiadający odpowiedni certyfikat (obecnie – "ozonowe" świadectwo kwalifikacji). Analogicznie jak dla czynników z grupy HCFC, odzyskane F-gazy mogą nie być traktowane jako odpadu niebezpieczne wyłącznie w przypadku, gdy zostaną przeznaczone do regeneracji. |